ล้างมือ

ภาษาไทยวันละคำ วันนี้ขอเสนอคำว่า "ไขก๊อก"

ไขก๊อก ประกอบด้วยคำว่า ไข แปลว่า เปิด กับคำว่า ก๊อก ซึ่งเป็นคำทับศัพท์ ภาษาอังกฤษว่า cock แปลว่า เครื่องเปิดปิดน้ำให้ไหลจากท่อ หรือให้หยุดไหล.

ไขก๊อก เป็นสำนวน หมายความว่า เลิก ดำเนินต่อไปไม่ได้ เลิกล้ม ปิดกิจการ หรือ หมดกำลัง เช่น บริษัทที่มาเปิดสำนักงานอยู่ปากซอยเราดำเนินการอยู่ไม่ถึงครึ่งปีไขก๊อกเลิกกิจการไปแล้ว ไหนว่าจะไปเป็นลูกจ้างเขาทำงานได้ไม่เท่าไรไขก๊อกเสียแล้วหรือ.

คำว่า ไขก๊อก สันนิษฐานว่าเป็นสำนวนที่ต่อมาจากสำนวนว่า ล้างมือ ซึ่งมีความหมายว่า เลิกเกี่ยวข้อง ไม่ยุ่งเกี่ยวต่อไปอีก เช่น เขาล้างมือจากวงการเมืองเสียแล้ว. เขาทำให้ฉันเดือดร้อนมาหลายครั้งแล้วจึงขอล้างมือไม่ยุ่งเกี่ยวกับแม่คนนี้อีกต่อไป. ในการล้างมือ ปรกติต้องใช้ น้ำ จึงเปิดก๊อกน้ำให้น้ำไหลลงมาล้างมือ คำว่า ไขก๊อก จึงกลายมาเป็นสำนวน หมายความว่า เลิก เลิกล้ม เลิกดำเนินการ ปิดกิจการ.

ผู้เขียน ศ. ดร.กาญจนา นาคสกุล ราชบัณฑิต ประเภทวรรณศิลป์ สาขาวิชาภาษาไทย สำนักศิลปกรรม

ในศาสตร์ของการบริหารจัดการ หลักในการประเมินผู้บริหารอย่างง่ายคือ ถ้ามีเท่ากับไม่มี เข้ามาแล้วก็ไม่ได้ทำอะไรให้ดีขึ้นเลย เพียงเท่านี้ก็สรุปจบได้ เมื่อถึงเวลา (สำหรับผม คิดว่าน่าจะนานพอที่จะบอกได้ว่า ควรล้างมือแล้วหรือยัง)

ประเด็นคือ ถ้าไม่บริหารจัดการแล้ว ความรู้ความสามารถทางเทคนิคล้วนๆ ของผม จะคุ้มค่าจ้างมั้ยครับ..เจ้านาย

อ้างอิง: ราชบัณฑิตยสถาน