บุพการี

ความหมายของ บุพการี จาก ราชบัณฑิตยสถาน

คำว่า บุพการี (บุบ-พะ-กา-รี) เป็นคำภาษาบาลี ที่เกิดจากคำว่า ปุพฺพ แปลว่า ก่อน กับคำว่า การี แปลว่า ผู้กระทำ. บุพการี แปลว่า ผู้กระทำก่อน หมายถึง บิดามารดา ซึ่งเป็นผู้กระทำการอุปการะบุตรก่อน คือ ตั้งแต่เริ่มมีชีวิตอยู่ในครรภ์ และเลี้ยงดูให้การศึกษาอบรมด้วยความรักโดยมิได้หวังว่าจะได้รับสิ่งใดตอบแทน นับได้ว่า ท่านกระทำคุณแก่บุตรอย่างยิ่งยวด จึงเป็นหน้าที่ของบุตรธิดาทุกคนที่จะตอบแทนบุญคุณของบุพการี ด้วยการเคารพ เชื่อฟัง ประพฤติตนเป็นคนดี ไม่ทำให้ท่านเสียใจ ปรนนิบัติรับใช้ท่านอย่างเต็มใจ และเลี้ยงดูท่านเมื่อท่านแก่ชรา เป็นต้น

ผู้เขียน ศ. ดร.กาญจนา นาคสกุล ราชบัณฑิต สำนักศิลปกรรม ราชบัณฑิตยสถาน

เมื่อคืนแฟนผมบอกว่า ครูเจี๊ยบ ครูประจำชั้นของลูกคิดกำลังจะลาออก กลับไปอยู่บ้านที่ต่างจังหวัด คุณพ่อของครูไม่ค่อยสบาย ครูเจี๊ยบต้องกลับไปดูแล ใจหนึ่ง (1) ก็เสียดายที่โรงเรียนจะเสียครูเก่งๆ ไปหนึ่งคน อีกใจ (2) ก็คิดว่าโชคดีที่ลูกคิดได้เป็นลูกศิษย์ครูเจี๊ยบมาจนจบอนุบาล 1 และอีกใจ (3) ชื่นชมและขอให้คุณพ่อของคุณครูหายป่วยหายไข้ มีสุขภาพแข็งแรง สุขกายสุขใจ เพราะมีลูกมาอยู่เคียงข้างเป็นสุดยอดกำลังใจ

แต่ก็เกิดคำถามขึ้นในใจ (4) ตามมาว่า เป็นเพราะข้อจำกัดอะไรนะ จึงทำให้ลูกๆ อย่างพวกเรา กว่าจะคิดได้ ยอมละทิ้งทุกสิ่งทุกอย่าง กลับไปดูแลพ่อแม่อย่างใกล้ชิด ก็ต่อเมื่อท่านเจ็บไข้ได้ป่วย สุขภาพไม่แข็งแรง ใกล้บูดหมดอายุ แทบซะทุกรายไป มิหนำซ้ำหลายๆ รายก็สายเกินไป ต้องมานั่งเสียใจภายหลัง

...


"อภิชาตบุตรทั้งหลาย รีรออะไรกันอยู่หรือ" ?


...

หรือจะรอป้อนข้าว ป้อนน้ำ ในวันที่ท่านต้องรับอาหารจากทางสายยางเท่านั้น

หรือจะรอโอบกอดและบอกรัก ในวันที่ท่านไม่อาจกอดตอบและไม่สามารถบอกรักได้อีกแล้ว

หรือจะรอจัดงานฌาปนกิจให้ใหญ่โตมโหฬาร เพื่อทดแทนบุญคุณอย่างยิ่งใหญ่

หรือจะรอเก็บกระดูกใส่โกฐิ อัดภาพใส่กรอบ เอาไว้กราบไหว้บูชา กันละครับ

...


สังขารนั้นไม่เที่ยง บางทีวันหนึ่ง ตัวเราที่ว่าอายุยังน้อย หนุ่มแน่นสาวปึ้ก แข็งแรงนักแข็งแรงหนา อาจจะมรณาไปก่อนพ่อแม่ก็เป็นไปได้ -- ใครเลยจะรู้วันตายของตัวเอง

ส่วนพ่อแม่หลายๆ ท่านถูกทิ้งให้อยู่ที่บ้าน ทุกวันก็ได้แต่เฝ้าชะเง้อรอ ไม่รู้ว่า "ลูก" หรือ "ยมทูต" จะมาก่อนกัน